Jak to się zaczęło – Volkswagen

Dziś Volkswagen należy do najsłynniejszych producentów aut na świecie. I choć nie była to najstarsza marka motoryzacyjna, jaka powstała w Europie, to jej historia liczy sobie ponad 100 lat. Epoka, w której rozwijało się nowo powstałe przedsiębiorstwo, była niezwykle burzliwa i niespokojna, przede wszystkim ze względu na dramatyczne losy wojenne. W naszym artykule ukazujemy dzieje Volkswagena od pierwszych projektów, zainspirowanych eksperymentami motoryzacyjnymi w USA, aż do końca XX wieku. Warto nadmienić, że niemiecka marka niezwykle skrupulatnie dokumentuje swoją historię i chętnie dzieli się nią z pasjonatami historii, publikując obszerne publikacje, katalogi i kroniki, z których szczególnie polecamy Volkswagen Chronicle. Becoming a global Player jako najciekawszy przegląd wszystkich ważnych wydarzeń oraz projektów, udokumentowanych w archiwach koncernu.

Pierwsze projekty aut dla odbiorców masowych

Inspiracją dla konstruktorów pierwszych modeli aut Volkswagen były doniesienia o amerykańskich innowacjach w branży motoryzacyjnej. Pierwsze auta postrzegano jednak w kategoriach produktów luksusowych, przeznaczonych dla szczególnie wymagających i majętnych odbiorców. W 1904 r. w Niemczech grupa inżynierów chciała zrealizować zgoła inny pomysł – stworzyć mały i możliwie niedrogi w eksploatacji środek transportu dla przeciętnego odbiorcy. Wzorcem stały się pod tym względem zakłady Henry’ego Forda, które jako pierwsze uruchomiły masową produkcję aut (stało się to w 1908 r.). Na rynku niemieckim na początku XX wieku dominowały jeszcze motocykle, ale konstruktorom udało się stworzyć oszczędne w eksploatacji samochody z małolitrażowymi silnikami. Do rozwoju branży przyczyniła się zwłaszcza nowa konstrukcja podwozia, której projekt ogłosił w 1925 r. węgierski student Béla Barényi. Warto zauważyć, że podwozie to zostało opracowane właśnie do projektu Volkswagena, czyli z jęz. niemieckiego auta dla ludu. Volkswagen nie stanowił wówczas jeszcze nazwy marki, ale nazwę koncepcji środka transportu przeznaczonego dla szerokiego kręgu odbiorców. W latach 30. praktycznie wszyscy więksi producenci samochodów prezentowali swoje wersje takiego pojazdu podczas salonu samochodowego w Berlinie.

Lata II wojny światowej i czas powojenny

Zmiany polityczne w Niemczech sprawiły, że projekt pojazdu został upolityczniony, choć pod względem technicznym nie powiódł się. Koszty produkcji auta były wciąż zbyt wysokie, aby na zakup własnego egzemplarza mógł pozwolić sobie przeciętnie zarabiający obywatel. Budowa fabryki Volkswagen ruszyła w 1938 r., ale już w 1939 r. podzieliła los wielu innych europejskich zakładów i całe jej moce produkcyjne ukierunkowano na wytwarzanie pojazdów wojskowych, natomiast do pracy w zakładach zatrudnieni zostali robotnicy przymusowi i jeńcy wojenni.

Gdy w 1945 r. fabryka Volkswagena została przejęta przez wojska brytyjskie, zapadła decyzja o utrzymaniu linii produkcyjnych i montażowych, dzięki czemu w fabryce stworzono wiele miejsc pracy i ponownie uruchomiono produkcję aut osobowych. Mimo potężnych braków

w dostawach surowców i częściowych zniszczeń w wyniku wcześniejszych działań wojennych, zakłady Volkswagena były stopniowo odbudowywane. W 1948 r. powstało znane do dziś logo firmy, z literami V i W wpisanymi w okrąg. Powoli rozbudowywano także niezbędną infrastrukturę, w tym osiedla mieszkaniowe dla robotników, a także warsztaty serwisowe oraz sieć dystrybucji aut. Już pod koniec lat 40. Volkswagen był w stanie produkować pojazdy nie tylko na rynek niemiecki, ale także eksportować aż 15% produkcji za granicę. W latach 1948-1949 w jego zakładach wyprodukowano blisko połowę spośród wszystkich nowych aut wyprodukowanych w całym kraju.

Lata 50. – 70. – czyli ugruntowanie sukcesu

Jednym z najpopularniejszych wczesnych modeli Volkswagena był model oznaczony jako Beetle. Firma bardzo szybko stała się symbolem gospodarczego sukcesu Zachodnich Niemiec i skoncentrowała się z jednej strony na rozwijaniu coraz nowocześniejszych

i wyróżniających się solidną jakością aut, z drugiej – na masowej produkcji pojazdów,

a z trzeciej – na rozwoju polityki eksportowej. Volkswageny trafiały m.in. do Szwecji, Belgii, Holandii i Szwajcarii, a później także na obiecujące rynki Ameryki Południowej i Afryki oraz potężny rynek Stanów Zjednoczonych. Na przełomie lat 50. i 60. firma VolkswagenWerk AG została przekształcona w spółkę akcyjną i częściowo sprywatyzowana. W połowie lat 60. blisko 33% nowych aut osobowych i aż 50% aut dostawczych jeżdżących po niemieckich drogach stanowiły pojazdy wyprodukowane przez koncern. W 1964 r. Volkswagen przejął ponad 2/3 udziałów Auto Union, czyli późniejszej marki Audi. Pod koniec lat 60., w obliczu ogólnego pogorszenia koniunktury gospodarczej, Volkswagen zdecydował się na umocnienie działu badań i rozwoju, koncentrując się na rekrutacji specjalistów technologicznych oraz systematycznych szkoleniach dla kierowników. Wkrótce wdrożono również nowe formy organizacji produkcji, technologie komputerowe w projektowaniu, a także elektroniczne systemy zarządzania procesami produkcyjnymi i przetwarzania danych. Następstwem tych zmian było opracowanie koncepcji nowej generacji Volkswagenów, w tym m.in. Passata oraz Golfa. Wszystkie te działania pozwoliły koncernowi przetrwać liczne trudności, związane z kryzysami na rynku walutowym, eksportowym czy naftowym, z którymi światowa gospodarka zmagała się w połowie XX wieku.

Lata 80. i 90. – w drodze ku nowemu milenium

Na początku lat 80. niemiecki koncern mierzył się z coraz silniejszą konkurencją ze strony japońskich producentów aut. Jego atutem okazało się niskie zużycie paliwa w wielu modelach Volkswagenów, co znacznie obniżało koszty eksploatacji pojazdów w dobie kryzysu cenowego na rynkach ropy. Marka rozpoczęła także ekspansję na rynku aut użytkowych i w niedługim czaie ich portfolio było tak samo rozbudowane, jak oferta aut osobowych. Kolejną receptą na rynkowe trudności w branży motoryzacyjnej było tworzenie coraz bardziej ekonomicznych modeli. W tym okresie swoją premierę miały m.in. Golf Diesel oraz nowy Passat – zapewniły one Volkswagenowi utrzymanie 30-procentowego udziału w rynku. Koncern akcentował potrzebę tworzenia pojazdów przyjaznych dla środowiska i oszczędnych w eksploatacji. Stawiał także na automatyzację i robotyzację procesów produkcyjnych, co przełożyło się na znaczny wzrost wydajności. Udana kooperacja z przedsiębiorstwami azjatyckimi otworzyła Volkswagenowi drogę na rynek chiński.

Na początku lat 90. Volkswagen był już marką o charakterze globalnym. Fabryki koncernu funkcjonowały na czterech kontynentach. Takie podejście ułatwiło optymalizację kosztów produkcji, a także dostosowanie oferty do potrzeb bardzo zróżnicowanych grup odbiorców. Zorientowanie na rynki regionalne okazało się bardzo dobrą odpowiedzią na zawirowania gospodarcze z początku lat 90. W 1994 r. marka wprowadziła 4-dniowy tydzień pracy, co dodatkowo pomogło przeciwdziałać bezrobociu. Optymalizacji uległy również metody zaopatrzenia. Struktura dostawców miała charakter globalny, a sprowadzanie pojedynczych komponentów zastąpiono sprowadzaniem gotowych, zmontowanych podzespołów i modułów. Pracę zespołów zorganizowano na wzór japoński, akcentując potrzebę ciągłego doskonalenia, ale także dając pracownikom realny wpływ na optymalizację procesów przebiegających w firmie. Wszystkie te działania sprawiły, że Volkswagen był w stanie o wiele szybciej reagować na rynkowe zmiany i nadążać za zmieniającymi się potrzebami właścicieli aut. Organizacja produkcji pozwoliła znacznie przyspieszyć pracę: czas wytworzenia jednego Volkswagena Polo uległ skróceniu z 24 do 15 godzin. W przypadku Passata nowy czas produkcji wyniósł natomiast 22 godziny zamiast 31. U progu nowego tysiąclecia Volkswagen uzupełnił swoje portfolio o auta najwyższej klasy, przejmując marki: Bentley, Lamborghini oraz Bugatti.